مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت گربایگان فسا با استفاده از مدل modflow

چکیده مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی در مناطق در حال توسعه به ویژه در زمانی که تقاضا برای آب آشامیدنی سالم با لحاظ رشد سریع این جوامع در حال افزایش بوده، از اهداف ضروری آینده محسوب می شود. گسترش کنترل نشده صنایع، اراضی کشاورزی، سکونت گاه ها و هم چنین مدیریت ناکافی اعمال شده بر منابع آب زیرزمینی، لزوم اتّخاذ شیوه های صحیح مدیریتی را بیش از پیش آشکار می سازد. امروزه براساس قابلیّت تطابق زیاد مدل های پیشرفته شبیه سازی آب زیرزمینی با سامانه هیدروژئولوژی آبخوان و امکان استفاده از این مدل ها برای پیش بینی وضعیت آینده، شرایط مناسبی را به منظور مدیریت و استفاده بهینه از این منابع فراهم آورده است. بر این اساس هدف از تحقیق حاضر ارزیابی دقّت مدل ریاضی modflow جهت ارائه شیوه ای صحیح در مدیریت منابع آب زیرزمینی آبخوان گربایگان به عنوان منطقه ای با اهمیّت استراتژیک از نظر کشاورزی می باشد. در این تحقیق پس از تهیّه لایه های ورودی به مدل در محیط سامانه اطّلاعات جغرافیایی (gis)، شرایط مرزی و شبکه بندی آبخوان تعیین شد، سپس با استفاده از اطّلاعات چاه های پیزومتری و سایر مطالعات اقدام به واسنجی مدل در شرایط پایدار و نا پایدار نموده و برای کسب اطمینان از نتایج شبیه سازی آزمون صحّت سنجی انجام شد. سپس 4 گزینه مدیریتی ادامه روند کنونی برداشت از آبخوان، کاهش برداشت به میزان 10 درصد، افزایش تغذیه مصنوعی به میزان 10 درصد و کاهش برداشت به میزان 10 درصد و افزایش 10 درصدی تغذیه مصنوعی هر کدام به صورت جداگانه در مدل اعمال شده و هیدروگراف معرّف آبخوان و تراز سطح ایستابی در 10، 30 و 50 سال آتی نسبت به سال 1387 (1397، 1417 و 1437) پیش بینی گردید. نتایج حاکی از آن است که با توجّه به توزیع مکانی اراضی کشاورزی و چاه های بهره برداری، گزینه ترکیبی کاهش برداشت به میزان 10 درصد و افزایش 10 درصدی تغذیه مصنوعی، نه تنها افت سطح ایستابی را متوقّف بلکه افزایش تراز سطح ایستابی را نیز موجب می شود. بنابراین گزینه مذکور به عنوان بهترین شیوه مدیریت برای آبخوان مورد مطالعه انتخاب گردید. واژگان کلیدی: مدیریت منابع آب زیرزمینی، مدل سازی، modflow، هیدروگراف معرّف آبخوان، سطح ایستابی